Motorna ulja su srce svakog motora sa unutrašnjim sagorevanjem. Bez pravilnog podmazivanja, metalni delovi se brzo habaju, povećava se trenje, dolazi do pregrevanja i na kraju – do ozbiljnih oštećenja.
Zato je razumevanje razlika između mineralnih, polusintetičkih i sintetičkih ulja, kao i prepoznavanje SAE oznaka i preporučenih intervala zamene, ključno za dugovečnost i optimalne performanse motora.
Zašto su motorna ulja ključna za motore sa unutrašnjim sagorevanjem
Motorno ulje obavlja više vitalnih funkcija:
- Podmazivanje pokretnih delova kako bi se smanjilo trenje.
- Hlađenje motora odvođenjem toplote sa klipova i zidova cilindara.
- Čišćenje i razlaganje nečistoća i taloga.
- Zaštita od korozije zahvaljujući antikorozivnim aditivima.
- Obezbeđivanje dihtovanja između klipa i cilindra (jedna od ključnih funkcija).
Neobraćanje pažnje na kvalitet ulja ili predugačak interval zamene, direktno utičeu na pouzdanost, performanse i ekonomičnost motora.
Vrste motornih ulja: Mineralna, polu-sintetička i sintetička
Mineralna ulja
Mineralna ulja se dobijaju destilacijom sirove nafte.
Prednosti:
- Niža cena u odnosu na druge vrste ulja.
- Dovoljna zaštita za starije motore i niska opterećenja.
Mane:
- Brže gube viskoznost pod visokim temperaturama.
- Viša potrošnja ulja i češći interval zamene.
Polusintetička ulja
Polusintetička ulja su mešavina mineralnih baza i sintetičkih aditiva.
Prednosti:
- Bolja postojanost viskoznosti pri visokim temperaturama.
- Zaštita motora pri umerenim opterećenjima.
- Prihvatljivija cena u odnosu na čista sintetička ulja.
Mane:
- Nisu idealna za ekstremne uslove ili visokoperformantne motore.
Sintetička ulja
Sintetička ulja se proizvode hemijskom sintezom, sa ujednačenom molekularnom strukturom.
Prednosti:
- Izuzetna stabilnost viskoznosti i performanse pri širokom rasponu temperatura.
- Duži intervali zamene i niža potrošnja.
- Najbolja zaštita protiv habanja i taloženja naslaga.
Mane:
- Viša cena, koja se isplati tek kod intenzivne ili profesionalne upotrebe.
SAE oznake i šta one znače
SAE (Society of Automotive Engineers) klasifikuje ulja prema viskoznosti i radnim temperaturama:
- Jednocifrene oznake (npr. SAE 30, SAE 40) označavaju ulja pogodna za letnje temperature.
- Dvocifrene oznake sa sufiksom „W“ (Winter) označavaju zimska ulja (na primer SAE 5W, 10W).
- Kombinovane viskoznosti (npr. SAE 5W-30, SAE 10W-40) pokrivaju i zimske i letnje uslove.
Što je niži prvi broj (pre „W“), ulje je tečnije pri niskim temperaturama i brže cirkuliše prilikom hladnog starta. Visok drugi broj označava stabilniju viskoznost pri visokim temperaturama.
Kako odabrati pravo ulje
- Proverite preporuku proizvođača vozila u servisnoj knjižici.
- Razmotrite tip vožnje:
- Gradska i povremena vožnjana otvorenim putevima → polu-sintetičko ulje.
- Duge deonice autoputem i sportska vožnja → sintetičko ulje.
- Uzmite u obzir klimu i temperaturne oscilacije u vašem regionu.
- Razmislite o starosti motora:
- Stari motori bez turbopunjača → mineralno ili polu-sintetičko ulje.
- Savremeni turbodizeli i benzinci → isključivo sintetičko ulje.
Preporučeni intervali zamene ulja
Interval zamene zavisi od vrste ulja, stila vožnje i uslova eksploatacije:
| Vrsta ulja | Prosečan interval (km) | Prosečan interval (meseci) |
| Mineralno | 5.000 – 7.500 km | 6 – 8 meseci |
| Polusintetičko | 7.500 – 10.000 km | 8 – 12 meseci |
| Sintetičko | 12.000 – 15.000 km | 12 – 24 meseca |
Napomena: U ekstremnim uslovima (česte kratke rute, gradska gužva, sportska vožnja) interval treba prepoloviti.
Šta valja činiti?
Odabir pravog motornog ulja i pridržavanje preporučenih intervala zamene ključni su za dug vek eksploatacije i optimalne performanse motora. Razumevanje razlika između mineralnih, polu-sintetičkih i sintetičkih ulja, kao i pravilna interpretacija SAE oznaka, omogućavaju vam da prilagodite podmazivanje specifičnim potrebama vašeg automobila i uslovima vožnje.
AutoMoto Show
Fotografije: Pexels
