Motor koji je postao identitet
U svetu automobila retko koji motor nosi toliku težinu i emotivni naboj kao Audijev petocilindrični motor. Od premijere 1976. do današnjeg 2,5 TFSI u modelu Audi RS 3, ovaj agregat je izgradio status tehničke ikone – ne samo zbog performansi, već i zbog karaktera, zvuka i istorije u sportu. Audi ga zato sa razlogom smatra delom sopstvene DNK.
Zašto baš pet cilindara?
Sredinom sedamdesetih, Audi je želeo da pomeri tadašnji Audi 100 ka premijum segmentu. Tradicionalni četvorocilindrični motori jednostavno nisu mogli da pruže snagu i kultivisanost u rada koja je bila neohodna. Šestocilindrični motor nije dolazio u obzir zbog mase i manjka prostora ispod haube, pa su inženjeri odvažnim potezom izabrali redni petocilindrični agregat, rešenje koje će se kasnije pokazati ključnim za reputaciju marke.
Prvi motor iz serije imao je 2.144 cm³, 136 KS, i savremeni sistem ubrizgavanja koji je u to vreme bio napredan čak i za više klase. Već tada je bilo jasno da Audi želi nešto drugačije – i da ga pravi na svoj način.
Put u legendu: Quattro, reli i beskrajni uspesi
Pravi trenutak preokreta stiže 1979. debitovanjem prvog turbo-petocilindraša, koji će punu slavu doživeti u Audi quattro modelima. Kombinacija turbo punjača, međuhladnjaka vazduha i stalnog pogona na sve točkove stvorila je automobil koji je doslovno promenio reli sport.
Sa 200 KS u “civilnoj” verziji, a mnogo više u trkačkim konfiguracijama, quattro je dominirao stazama. Hannu Mikkola, Stig Blomqvist i mnogi drugi vozili su automobile koji su u to vreme delovali kao da pripadaju drugoj planeti. Vrhunac tog ludila bio je legendarni Sport quattro S1 sa gotovo 600 KS, kojim je Walter Röhrl 1987. osvojio Pikes Peak na način koji i danas izgleda nadrealno.
Tehnologija je tada imala jedno ime – Audi – a srce te priče bio je petocilindarični motor.
Tehnološka evolucija: od TDI do TT RS
Osamdesete i devedesete donele su i dizel verzije, kao i čuveno predstavljanje Audi 100 TDI 1989. godine – prvog putničkog automobila sa direktnim ubrizgavanjem dizel goriva I turbo punjačem. Petocilindraš je tada već bio simbol napretka, bez obzira na vrstu goriva.
U sportskim verzijama, vrhunac prve ere bio je Audi RS2 Avant sa 315 KS, model koji je praktično postavio temelje današnjim superkar karavanima.
Kada se činilo da era petocilindra odlazi u istoriju, došao je veliki povratak – Audi TT RS (2009). Turbo benzinac 2,5 TFSI sa 340 KS, a kasnije i više, ponovo je pokrenuo renesansu koja traje i danas.
Savremeni vrhunac: 2,5 TFSI sa 400 KS
Od 2021. godine u Audi RS 3 ugrađuje se unapređena verzija motora koja donosi:
- 400 KS
- 500 Nm
- ubrzanje 0–100 km/h za 3,8 sekundi
- maksimalnu brzinu do 290 km/h
To su brojke koje su pre samo dvadesetak godina bile rezervisane za supersportske automobile, a danas se nalaze u kompaktnom automobilu C segmenta.
Motor je lagan (oko 160 kg), kompaktan i tehnološki prefinjen: dual injection, Audi valvelift, veliki turbo punjač sa pritiskom do 2,5 bara i aluminijumski blok samo su deo priče. Rezultat je trenutna reakcija i eksplozivan obrtni moment u srednjem režimu koji RS 3 čini jedinstvenim u klasi.
Red paljenja 1-2-4-5-3 stvara ritam koji se ne može zameniti ničim drugim. To nije samo zvuk motora – to je zvuk tradicije, zvuk relija, zvuk potpuno drugačijeg inženjerskog pristupa. Audi čak i kroz izduvne sisteme i upravljanje klapnama neguje taj karakter, produžavajući vezu između prošlosti i savremenih modela.
Ručno sastavljanje: Motor kao zanatski proizvod
Još jedan detalj koji izdvaja ove petocilindrađe jeste činjenica da se danas proizvodi ručno, u fabrici u Đeru (Mađarska), na 21 radnoj stanici, bez upotrebe robota. Svaki motor prolazi detaljna mehanička i elektronska testiranja pre nego što napusti Mađarsku i ode u Ingolštat na „venčanje“ sa karoserijom RS 3.
To je redak primer u savremenoj auto-industriji: spoj vrhunskog inženjeringa i preciznog ručnog rada.
Pola veka i dalje bez konkurencije
Pedest godina kasnije, Audi i dalje nudi ono što niko drugi nema: snažan, lak, emocionalno nabijen petocilindrični motor koji je ostao veran sebi. U eri elektrifikacije, ovaj motor predstavlja poslednji dah analognog automobilskog karaktera – i zato njegovo postojanje ima veću vrednost nego ikada.
Fotografije: Audi
